Idea klastrów energii – jak skutecznie wdrożyć ją w życie? Przykład Energynat Obrót

Tak jak klastry energii skupiają w danej społeczności energetycznej wszystkie technologie i aspekty energetyki, tak Grupa Energynat skupia wszystkie usługi związane z rozwojem energetyki rozproszonej w Polsce. W tym artykule tłumaczymy, jakie szanse dla rozwoju polskiej energetyki rozproszonej stanowią klastry energii i wyjaśniamy, jak w tym obszarze działa Grupa Energynat.

Rynek energii w Polsce jest w fazie głębokiej transformacji. Agresja Rosji na Ukrainę w 2022 spowodowała, że bezpieczeństwo energetyczne nabrało nowego znaczenia dla większości krajów europejskich – w tym dla Polski. Działania Rosji wywołały poważny kryzys energetyczny na rynku energii, ciepła i paliw. W związku z tym zmianie uległa polityka energetyczna UE, a proces rezygnacji z paliw kopalnych i uzależnienia gazowego od Rosji znacząco przyspieszył. 8 marca 2022 roku Komisja Europejska opublikowała plan REPowerEU, w którym określiła środki mające ograniczyć import gazu z Rosji do końca 2022 roku oraz osiągnąć pełną niezależność od rosyjskich paliw kopalnych na długo przed końcem 2030 roku.

Mając na uwadze opisaną wyżej sytuację, spółka Energynat Obrót w 2023 roku zaprezentowała unikatową ofertę dla klastrów energii. Tym samym umocniła swoją pozycję integratora usług transformacji energetycznej i rozpoczęła proces kreowania oraz koordynowania transformacji energetycznej gmin. Prowadzone projekty oraz wdrożenia były pokłosiem strategii rozwoju opracowanych dla każdej społeczności energetycznej zarządzanej przez ekspertów Energynat Obrót.

Dopełnieniem działalności Energynat w obszarze społeczności energetycznych było wstąpienie do Krajowej Izby Klastrów Energii i OZE, której członkiem zarządu jest Daniel Raczkiewicz, ekspert rynku energii i wiceprezes Energynat Solutions.

– Klastry to dziś niezbędny element zmian w modelu polskiej energetyki. Dlatego wstąpienie spółki Energynat Obrót do KIKE to dla nas ogromna wartość. Tym większa, że korzystają na niej także nasi klienci. Dzięki wstąpieniu do Krajowej Izby Klastrów Energii i OZE zespół Energynat odpowiedzialny za doradztwo i konsulting energetyczny będzie mógł uczestniczyć we wspieraniu podstawowych zadań oraz celów postawionych przez zarząd KIKE – mówi Daniel Raczkiewicz.

Jako grupa Energynat bardzo świadomie podchodzimy do wszystkich trzech obszarów energetyki rozporoszonej, tj. wytwarzania energii, magazynowania oraz poboru energii elektrycznej. W swoich działaniach doradczych zwracamy uwagę na ścisłą korelację między tymi obszarami. Jesteśmy przeciwnikami budowania jak największej ilości źródeł OZE bez przemyślanej strategii oraz biznesplanu obejmującego zarządzanie energią wytworzoną.

W naszych koncepcjach przygotowujemy strategię opartą na kilku krokach mającą na celu osiągnięcie jak największej niezależności, tj. wysokiego stopnia autokonsumpcji w klastrze. Pierwszy krok to wnikliwa analiza nie tylko możliwości technicznych i lokalizacji elektrowni, lecz także rodzaju źródła wytwórczego – może nim być fotowoltaika, turbiny wiatrowe, biogazownia, a w przyszłości nawet technologie wodorowe. Kolejny krok ku transformacji to działania jakie można podjąć relatywnie szybko, tj. małe do 50/150 kW rozproszone instalacje z magazynami energii połączone w system wirtualnej elektrowni. Są to instalacje, które możemy zaprojektować, wybudować i uruchomić już w kilka miesięcy, zatem realne oszczędności są widoczne bardzo szybko. W średniej perspektywie czasowej rozpatrujemy większe elektrownie PV o mocy 1–5 MW, których projektowanie i budowa może zająć od roku do dwóch lat. Warto w tym miejscu dodać, że grupa Energynat dysponuje projektami farm PV, które nie muszą być w obrębie administracyjnym klastra. Farma PV może znajdować się w dowolnym miejscu w Polsce, a wykorzystanie gotowego projektu (tzw. Ready to Build) znacznie przyśpieszy proces transformacji energetycznej. Czas będzie w najbliższych latach kluczowy, ponieważ czas na organizację przedsięwzięć i ich realizację z perspektywy czasu, jaki mamy na wykorzystanie środków unijnych, jest bardzo ograniczony.

W dłuższej perspektywie czasowej koncepcje rozpatrują budowę i wykorzystanie takich źródeł OZE jak biogazownie, elektrownie wiatrowe czy technologie wodorowe, dla których proces inwestycyjny jest jednak znacznie dłuższy niż w przypadku elektrowni fotowoltaicznej.

Dopełnieniem koncepcji klastrów są indywidualne modele uczestnictwa w rynku energii i modele zakupowe. Bardzo istotne są również aspekty związane z elektromobilnością i wykorzystanie energii w transporcie miejskim, a także koncepcja aktywizacji mieszkańców i zachęcenia ich do inwestowania w elektromobilność. Zachętą może być np. popularyzacja stacji ładowania czy wdrożenie preferencyjnych stawek za ładowanie pojazdów dla mieszkańców gminy, którzy czynnie uczestniczą w transformacji energetycznej.

W Energynat zachęcamy także biznes do uczestnictwa w lokalnych klastrach energii, ponieważ niesie to wymierne korzyści dla samorządów i biznesu – i to nie tylko w zakresie transformacji energetycznej.

Rok 2023 był rokiem transformacji legislacyjnej w obszarze rynku energii. Wprowadzono wiele zmian w ustawie Prawo energetyczne oraz Ustawie o odnawialnych źródłach energii. Zmiany strukturalne godzinowych cen na rynku energii wymuszą na uczestnikach rynku konieczność magazynowania energii lub zmianę profilu poboru, czyli – mówiąc krótko – zarzadzania energią na poziomie pojedynczego punktu poboru lub danej społeczności energetycznej. Wiele zmian legislacyjnych dotyczy klastrów energii, które otrzymały istotne wsparcie oparte na zachęcie finansowej. Najważniejsze ze zmian to:

• określenie istotnych ram porozumienia klastra energii,
• zwolnienie z części opłat dla członków klastra energii (chodzi o opłaty części zmiennych dystrybucji),
• określenie wymagań dla klastrów energii (konieczność magazynowania energii w klastrze).

Wymienione zmiany prawne dają klastrom energii zupełnie nowe możliwości, ale i obowiązki. Ustawodawca podkreślił m.in. obowiązek magazynowania energii przez klastry. Jest to zrozumiałe – magazyny energii odgrywają coraz ważniejszą rolę w funkcjonowaniu Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, dlatego wzmocnienie ich roli w społecznościach energetycznych było nieuniknione. Jednocześnie spełnienie tego obowiązku jest opłacalne finansowo i pozwala na czerpanie realnych oszczędności z tytułu zwolnienia z części opłat zawartych w cenie energii oraz części opłat zmiennych dystrybucyjnych. W zależności od taryfy dystrybucyjnej oszczędności te mogą wynosić od 10 do 70 zł/MWh.

Grupa Energynat od 2023 intensywnie pracuje nad rozwojem systemu bilingowego rozbudowując go o funkcjonalności takie jak planowanie pracy magazynów energii w oparciu o algorytmy predykcji cen energii. System ma na celu efektywne zarządzanie wytwarzaniem, konsumpcją i magazynowaniem poprzez bilansowanie energii w rozproszonych PPE w ramach grupy bilansowej, np. klastra energii. System na podstawie setek czynników zewnętrznych przewiduje, jakie ceny energii będą w dniu następnym i na tej podstawie decyduje o tym, w jakich godzinach magazynować energię, a w jakich konsumować lub nawet pobierać ją z sieci i ładować magazyny, aby zużyć w godzinach, kiedy energia będzie nawet kilkukrotnie droższa.

W 2024 roku Energynat aktywnie kontynuuje działania prowadzone w społecznościach energetycznych. Przed nami liczne spotkania na posiedzeniach Rad Klastrów oraz konferencje poświęcone społecznościom energetycznym. Pod koniec marca zakończył się nabór ze środków Krajowego Planu Odbudowy na działania inwestycyjne dla społeczności energetycznych, w którym startowały również klastry koordynowane przez Energynat.